Άγιος Μάμας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Άγιος Μάμας (αποσαφήνιση).
Άγιος Μάμας
Γέννηση259
Καισάρεια
Κοίμηση275[1]
Καισάρεια
Εορτασμός2 Σεπτεμβρίου

Ο Άγιος Μάμας (γεν. του Αγίου Μάμαντος) είναι Μικρασιάτης Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος έζησε στα μέσα του 3ου αιώνα (μ.Χ.) και μαρτύρησε επί Αυτοκράτορα Αυρηλιανού. Το όνομά του φέρουν σήμερα χωριά στην Ελλάδα, ενώ τιμάται ιδαίτερα στην Κύπρο, τη Σκύρο και την Κάσο. Η μνήμη του εορτάζεται στις 2 Σεπτεμβρίου.

Βίος και υστεροφημία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στην Γάγγρα της Παφλαγονία στην Μικρά Ασία το 260 μ.Χ. από γονείς Χριστιανούς, οι οποίοι συνελήφθησαν για τη χριστιανική τους πίστη και δράση και φυλακίστηκαν. Ο Άγιος Μάμας γεννήθηκε στη φυλακή και έμεινε ορφανός όντας βρέφος αφού οι γονείς του, ο Θεόδοτος και η Ρουφίνα, πέθαναν εκεί. Ανέλαβε να τον μεγαλώσει κάποια γυναίκα που ονομαζόταν Αμμία Ματρώνα, η οποία ήταν ευσεβής Χριστιανή και σε αυτήν οφείλεται το όνομα του Αγίου. Η παράδοση λέει ότι υπήρξε πολύ καλή ως μητέρα και ο μικρός συνήθιζε να τη φωνάζει «μάμα». Λέγεται ακόμη, ότι η Αμμία είδε στον ύπνο της έναν Άγγελο που την οδήγησε στη φυλακή, ώστε να θάψει τα άψυχα σώματα του Θεόδοτου και της Ρουφίνας και να υιοθετήσει το άτυχο μικρό αγοράκι.

Κατά την εφηβική του ηλικία ο Μάμας συνελήφθη από ειδωλολάτρες, που τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια. Τελικά του κρέμασαν στο λαιμό ένα σιδερένιο ραβδί και τον έριξαν στο νερό για να πνιγεί. Κατά θαυματουργό τρόπο ο Άγιος επέζησε αλλά πιάστηκε ξανά από τους βασανιστές του και ρίχτηκε σε αναμμένη κάμινο. Και αυτήν τη φορά όμως κατάφερε να βγει σώος. Όταν έριξαν επάνω του άγρια ζώα, τα τελευταία όχι μόνο δεν τον κατασπάραξαν αλλά ούτε και τον πείραξαν. Σύμφωνα με την παράδοση ένα λιοντάρι τον δέχθηκε στη ράχη του και τον μετέφερε μακρά των άλλων θηρίων, εξ ου και η θεματογραφία της αγιογράφησης του. Τελικά, οι εχθροί του αποφάσισαν να τον εκτελέσουν εν ψυχρώ με τρίαινα. Το φονικό όργανο διαπέρασε τα σπλάγχνα του Αγίου, ο οποίος και παρέδωσε το πνεύμα.

Σε ανάμνηση των παραπάνω και σύμφωνα με τα απελατικά δημώδη άσματα του Βυζαντίου την εικόνα του Αγίου Μάμα έφεραν τα απελατίκια (οι ράβδοι) που κρατούσαν οι απελάτες.

Σήμερα πολλοί ναοί στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο είναι αφιερωμένοι στον Άγιο Μάμα(ντα). Η φήμη του Αγίου και η απόδοση τιμών προς αυτόν εξαπλώθηκε από την Καππαδοκία στη Χίο, στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στη Μακεδονία. Στη Χαλκιδική, σε ένα από τα χωριά που έχουν το όνομά του, λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο μεγάλη εμποροπανήγυρη, στις αρχές Σεπτεμβρίου. Ο Άγιος Μάμας είναι ο Πολιούχος της Μόρφου στην Κύπρο.

Στους βυζαντινούς χρόνους ο Άγιος Μάμας ήταν ο προστάτης των Μαρδαϊτών στη νήσο της Κύπρου. Οι τελευταίοι διέδωσαν τη φήμη του και την απόδοση τιμών προς αυτόν έπειτα από τις αραβικές επιδρομές.

Τμήμα της Αγίας Κάρας αυτού βρίσκεται στην Ελλάδα στο Κάστρο Ηλείας (το ομώνυμο χωριό του Ιστορικού Κάστρου Χλεμουτσίου του Δήμου Ανδραβίδας - Κυλλήνης στην Πελοπόννησο) όπου και εορτάζεται η μνήμη του Αγίου στις 2 Σεπτεμβρίου κάθε έτους με πανηγυρικό Εσπερινό και Θεία Λειτουργία.

Απολυτίκιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήχος γ`

Θείον βλάστημα, Μαρτύρων πέλων,
ηκολούθησας, ασχέτω πόθω,.
τοις ενθέοις αληθώς τούτων ίχνεσι και του Σωτήρος κηρύξας το όνομα,
εθαυμαστώθης σοφέ δι' αθλήσεως.
Μάμα ένδοξε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε,
δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος..

Λαογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άγιος Μάμας στις ελληνικές δοξασίες φαίνεται να σχετίζεται με τους αρχαίους θεούς προστάτες των ποιμένων[2]. Λέγεται μάλιστα ότι ο Αγιος υπήρξε βοσκός και θεωρείται στις μέρες μας προστάτης των ανθρώπων που ασχολούνται με την κτηνοτροφία.

Συγκεκριμένα στη Σκύρο, που ανθούσε άλλοτε η κτηνοτροφία, στην εορτή του Αγίου οι βοσκοί αφιέρωναν διάφορα σφαχτά. Στην εκκλησία του Αγίου που έκτισαν οι Σκυριανοί, κατά την τοπική παράδοση, σε σημείο που εμφανίσθηκε ο Άγιος σε κάποιον ποιμένα, κάθε χρόνο ανήμερα της μνήμης του κάνουν μεγάλο πανηγύρι με προσφορές και θυσίες αρνιών που τα σφάζουν κάτω από μια παρακείμενη καρυδιά και στη συνέχεια ακολουθεί το γλέντι.

Πέρα από την Ελλάδα και την Κύπρο, τιμάται και σε άλλες χώρες, όπως στο Λίβανο, την Ιταλία και την Ισπανία. Στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στο Μπιλμπάο, το γήπεδο της ομάδας της πόλης Αθλέτικο Μπιλμπάο, έχει πάρει από αυτόν το όνομά του (Σαν Μαμές - San Mamés), καθώς βρίσκεται δίπλα από μία εκκλησία προς τιμήν του, ενώ οι παίκτες της ομάδας αποκαλούνται με το προσωνύμιο "Τα Λιοντάρια" ("Los leones"), αναφορά στο μαρτύριο του.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. 11952323X. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  2. Δετοράκης 1992, σελ. 85-86.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Θεοχάρης Ε. Δετοράκης, Εισαγωγή στη σπουδή των αγιολογικών κειμένων (Πανεπιστημιακές παραδόσεις), Ρέθυμνο 1992, σελ. 85-88.
  • Άννα Μαραβά-Χατζηνικολάου, Ο Άγιος Μάμας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]